Авӑнӑн 15-мӗшӗнче Мускаври Семенов тӳремӗнче чӑваш ял хуҫалӑх производителӗсен продукцийӗсен ярмӑркки уҫӑлнӑ. Унта Чӑвашри агрофирмӑсем, хресчен фермер хуҫалӑхӗсем хӑйсен апат-ҫимӗҫне кӑларнӑ. Пӗр эрнере Мускавра пурӑнакансем чӑваш пылне, кӑвасне, ҫӑкӑрне тутанма, улма-ҫырла, пахча ҫимӗҫ туянма пултараҫҫӗ.

Чӑваш Республикин шатерӗ таҫтанах курӑнать. Ярмӑрккӑ хӑнисене республикӑри ушкӑнсем юрӑпа кӗтсе илеҫҫӗ. Унта Шупашкар, Ҫӗрпӳ районӗсенчи пултарулӑх ушкӑнӗсем ҫитнӗ.

Чӑваш ҫимӗҫне кӑларакан предприяти пайташӗсем ярмӑрккӑна килнӗ хӑнасене ҫӑкӑр-тӑварпа, чӑваш квасӗпе кӗтсе илнӗ. Чӑваш Ен мускавсене хӑналама, тӗлӗнтерме яланах хапӑл. Ярмӑрккӑра сувенирсем, ҫӑматӑсем та пулнӑ.

Шӑрттана уйрӑмах кӑмӑлланӑ. Ӑна пӗрремӗш кухинех илсе пӗтернӗ. РФ Преиденчӗ ҫумӗнчи Чаваш Республикин тулли праваллӑ пайташӗ Леонид Волков ҫын организмӗшӗн хамӑр ӳстернӗ пахча ҫимӗҫ усӑллине аса илтернӗ.

Патӑрьелти питомникра хурлӑхан, чие ҫырли, слива, панулми ӳстереҫҫӗ. Вӗсемшӗн санкцисем хӑрушӑ мар. Анчах Чӑваш Енре пӗрре вуннӑмӗш пайӗ ҫеҫ юлӗ. Ыттине республика тулашне ӑсатӗҫ. Санкцисем чӑваш аграрине ҫанӑ тавӑрса ӗҫлеме май параҫҫӗ. Чӑваш Ен ҫыннисем хӑйсен продукцине ытларах ҫиме пуҫлӗҫ.

Патӑрьел питомникӗнче яланах тухӑҫлӑ улма-ҫыра туса илеҫҫӗ. 50 гектар ҫӗр ҫинче панулмин 80 сорчӗ, вун-вун тӗслӗ груша, чие ҫырли, слива тата ыттисем ӳҫеҫҫӗ. Питомникра хунавсем те ӳстереҫҫӗ. Унти ӗҫченсем пӗтӗм Раҫҫйри ярмӑрккӑсенчен наградӑсемпе таврӑнаҫҫӗ.

Йывӑҫсене 1-2 хут сапаҫҫӗ. Унта — экологи тӗлӗшӗнчен таса теме те пулать. Патӑрьел питомникӗ Раҫҫее улма-ҫырлапа 81 ҫул тивӗҫтерет.

Ял хуҫалӑх предприятийӗсем тата хресчен фермер хуҫалӑхӗсем уяр тӑракан кашни кунпа усӑ курма тӑрӑшаҫҫӗ. Элӗк районӗнче 7763 гектар ҫинчи тырра вырса кӗртнӗ. Ку 83,3% танлашать. Аграрисем пӗтӗмпе 17078 тонна тырӑ пухса кӗртнӗ.

Районти Ульянов ячӗллӗ ЯХПК, «Агромир» тулли мар яваплӑ общество, Ю.Никифоров, С.Терентьев фермер хуҫалӑхӗсем ӗҫсене вӗҫленӗ ӗнтӗ.

Элӗк районӗнче 86 гектар ҫинчи ҫӗрулмине пухса кӗртнӗ. Ҫавӑн пекех кӗрхисене акмашкӑн анасене хатӗрлеҫҫӗ. 1650 гектар акнӑ ӗнтӗ. Ку палӑртнин 48,5%.

Улатӑр районӗнчи хуҫалӑхсенчен пӗринче

Иртнӗ эрнери ҫумӑрлӑ ҫанталӑка пула вырма хӑвӑртлӑхӗ чакнине пӗлтерет республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви. Паянхи кун тӗлне пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене хуҫалӑхсем 228,4 пин гектар ҫулса илме ӗлкӗрнӗ, ку вӑл мӗнпур лаптӑкӑн 85,7 проценчӗпе танлашать. Тӗшӗлессе вара 226,9 пин гектар, е 85,1 процент, ҫинчен ҫапса илнӗ.

Вырмана пӗтернисем те пур. Районсенчен ҫак енпе елчӗксем мухтанма пултарни пирки эпир пӗлтернӗччӗ. Патӑрьелсем 95 процента ҫитнӗ, сӗнтӗрвӑррисем — 92 процента, каҫалсем — 90,4 процента.

Тухӑҫ гектар пуҫне вӑтамран 21,7 центнера ларать. Пысӑк тухӑҫлисен шутӗнче — Вӑрнар районӗ (26,3 центнер), Красноармейскинче — 26 центнер, Етӗрнере — 25,8 центнерӗ Ҫӗмӗрле районӗнче тухӑҫ 17,3 центнера ларать, Улатӑрта — 16,5 центнера.

Ҫанталӑк уяр тӑрсан эрнере вырса пӗтерме шанаҫҫӗ.

Техник-осеменаторсен темиҫе ҫул каяллахи конкурсӗ. Петр Зверев - сулахайри, дипломли.

Авӑн уйӑхӗн 3–5-мӗшӗсенче Воронеж облаҫӗнчи «Воронежское» ӑратлӑх енӗпе ӗҫлекен предприятире техник-осеменаторсен Пӗтӗм Раҫҫейри конкурсӗ иртнӗ. Кун пек ӑмӑртӑва икӗ ҫулта пӗрре йӗркелеҫҫӗ. Раҫҫей шайӗнчи ӑмӑртӑва регионсенче ҫӗнтернисем пухӑнаҫҫӗ.

Чӑваш Енрен унта Комсомольски районӗнчи «Рассвет» (чӑв. Шурӑмпуҫ) ял хуҫалӑх копперативӗнчи Петр Зверев хутшӑннӑ. Ку енпе тӑрӑшакансем хушшинче арҫынсем сайра. Каҫал тӑрӑхӗнче те ҫавах. Петр Васильевич профессии ӑсталӑхӗн ӑмӑртӑвӗсенче яланах хастар. Кӑҫалхипе икӗ хутчен вӑл республикӑра ҫӗнтерсе Раҫҫей шайне ҫитме тивӗҫнӗ. Маларах ун пек шайри конкурса 2008 ҫулта хутшӑннӑ.

Хальхи ӑмӑртӑва 60 ытла регионти 80 ытла специалист хутшӑннине пӗлтерет Петр Зверев. «Малти вырӑна тухман пулин те хутшӑнни паха», — тет вӑл.

Авӑнӑн 2-мӗшӗнче Чӑваш Енре выльӑх-чӗрлӗх ӗрчетес ыйтӑва сӳтсе явнӑ. Унта РФ министрӗ Николай Федоров хутшӑннӑ. Ӑна республика Китайпа килӗштерсе ӗҫлесси сисчӗвлентерет-мӗн.

Николай Федоров кунашкал опыт Амур облаҫӗнче пулнине аса илтернӗ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, унта Китай ҫыннисем килме тытӑнсан инвесторсем юлман. Николай Федорович Китай енчисем ял хуҫалӑх ҫӗрӗсене варалама пултарнине каланӑ.

Сӑмах май, РФ Президенчӗ Владимир Путин Китайпа ҫыхӑнӑва аталантарма тӑрашать. Ку уйрӑмах санкцисем йышӑннӑ вӑхӑтра пӗлтерӗшлӗ. Федераци правительствинче Президент шухӑшӗпе пурте килӗшменни куҫкӗрет.

Ларура Николай Федоров Чӑваш Ен Ҫул-йӗр фондӗнчен вырӑнти хӑйтытӑмлӑх ҫулӗсем валли 5 процентран сахалрах уйӑрнине палӑртнӑ. Анчах ЧР Финанс министертсви ҫакна хирӗҫленӗ. Кӑҫал ку тӗлӗшпе 100 миллион тенкӗ уйӑрнӑ-мӗн. Ку 6 процентпа танлашать.

Авӑнӑн 2-мӗшӗ тӗлне Чӑваш Енре 267 пин гектар ҫинчи тыр-пула пухса кӗртнӗ. Ҫав шутра — 93,3 пин гектар тулӑ. Пӗтӗмпе 81% тыр-пула вырнӑ. Кун пирки ЧР Ял хуҫалӑх министерстви пӗлтерет.

Елчӗк районӗнче вырма вӗҫленнӗ. Патӑрьел районӗнче 90 процентне пухса кӗртнӗ. Элӗк тата Шупашкар районӗсем варахрах ӗҫлеҫҫӗ.

Чӑваш Енре пӗтӗмпе 473,6 тонна тырӑ вырнӑ. Вӑрнар, Красноармейски, Етӗрне районӗсенче 1 гектартан тухӑҫ ытларах туса илнӗ. Чи сахалли — Улатӑр, Ҫӗмӗрле районӗсенче.

Уй-хирте ҫӗрулми кӑларас ӗҫ пырать. Хальлӗхе 751 гектар ҫинчи ҫимӗҫе пухса кӗртнӗ.

Чӑваш Енре пирӗн республикӑпа Китайӑн пӗрлехи агропаркне тума палӑртнӑ. Ку ыйтӑва иртнӗ уйӑх вӗҫӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Китай делегацийӗпе тӗл пулсан сӳтсе явнӑ. Аса илтеретпӗр, «Чӑваш Енӗн аталанӑвӗн корпорацийӗ» акционерсен уҫӑ обществипе Сычуаньти SICHUAN XILIN IM/EX CO., LTD компани килӗштерсе ӗҫлесси пирки ҫӗртме уйӑхӗн вӗҫӗнче икӗ енлӗ килӗшӗве алӑ пуснӑччӗ.

«Проекта Сӗнтӗрвӑрри, Ҫӗрпӳ тата Шупашкар районӗсенче вырнаҫнӑ ҫӗр лаптӑкӗ ҫинче аталантармалла. Ӑна 2014–2019 ҫулсенче пурнӑҫа кӗртмелле», — тесе хыпарлать Чӑваш Ен Элтеперӗн администрацийӗн пресс-служби. Китай инвесторӗсем выльӑх-чӗрлӗхне суйласа тӗрӗс тунӑ текен шухӑша Михаил Игнатьев палӑртса хӑварнӑ. Пирӗн патра пӑру ашӗ ҫителӗксӗр туса илнине шута илсен продукци пирӗн патра сутӑнасси иккӗлентермест.

Китай ҫыннисем Чӑвашра мӑйракаллӑ шултра выльӑха ашлӑх тата сӗт туса илмелле тытасшӑн.

Муркаш район администрацийӗн экономика тата агропромышленность комплексӗн аталанӑвӗн пайӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫалхи кӑрлач-утӑ уйӑхӗсенчи ӗҫ-хӗле пӗтӗмлетнӗ. Унти ял хуҫалӑх тата промышленность предприятийӗсем 1,8 миллиарда яхӑн тенкӗлӗх продукци туса кӑларнӑ. Иртнӗ ҫулхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан ку вӑл 20,3 процент нумайрах тенине пӗлтерет.

Ял хуҫалӑх продукцине илесси те ӳснӗ. Пӗтӗмпе 1948,6 тонна, е 91 процент, аш-какай туса илнӗ, 24196,6 тонна, е 97,3 процент, — сӗт.

Кашни ӗнерен вӑтамран 2944 килограмм (99,8 процент) суса илнӗ.

Мӑйракаллӑ шултра выльӑх хисепӗ 14745 пуҫпа, е 92,6 процентпа танлашать. Ял хуҫалӑх производство предприятийӗсенче 4696 пуҫ, е 92,4 процент, хушма хуҫалӑхсенче — 9842 пуҫ, е пӗлтӗрхи ҫав вӑхӑтрин 92,5 проценчӗ чухлӗ, хресчен (фермер) хуҫалӑхӗсенче — 207 пуҫ (96,3 процент).

«Сывлӑмпи» ушкӑн ӗҫлекенсемпе

Ҫӗрпӳ районӗнчи Апакассинчи культура аталанӑвӗн центрӗн пултарулӑх ушкӑнӗсем ял халӑхне юрӑ-ташӑпа савӑнтараҫҫӗ. Нумаях пулмасть «Сывлӑмпи» агитбригада — культура ҫурчӗн директорӗ Алина Максимова, Владимир Парфенов аккомпаниатор, Ирина Константиновӑпа Надежда Филиппова культйӗркелӳҫӗсем тата Алевтина Иванова библиотекарь — А.И.Марков усламҫӑ патӗнче йӗтем ҫинче ӗҫлекенсем патӗнче концертпа пулнӑ.

А.Макаров хуҫалӑхӗ вырмара лайӑх ӗҫлет. Кунта 90 тонна ытла кӗрхи тулӑ пухса кӗртнӗ. Вырмапа пӗрле кӗрхисене те акаҫҫӗ.

Хӗрӳ ӗҫре тӑрӑшакансем чӑваш тата вырӑс юррисене итлесе кӑмӑлӗсене ҫӗкленӗ.

Сӑнсем (10)